Podobnie jak inni z europejczyków w epoce żelaza, tak samo Celtowie należeli do grupy ludów politeistycznych, wszystko zaczęło się jednak zmieniać w momencie chrystianizacji. Niektóre spośród celtyckich mitów do dnia dzisiejszego przetrwały w praktycznie nienaruszonej formie, a sama mitologia celtycka posiadała ogromny wpływ na nowożytną cywilizację starego kontynentu. Mitologia celtycka przeważnie dzielona będzie na trzy główne nurty, które powiązane są z trzema rodzajami kolejnych wierzeń uzależnionych od krainy geograficznej. Pierwsza z grup to mitologia goidelska, brytańska na samych wyspach oraz brytańska na kontynencie europejskim. Warto pamiętać także, że kultura Celtów i religie, które istniały w jej obrębie nie była ani ciągła ani też jednorodna jak w przypadku największych kultur, na przykład greckiej albo łacińskiej. Według obecnej, posiadanej przez nas wiedzy, każde z kolejnych plemion, które zamieszkiwało rozległy obszar wpływów celtyckich posiadało swoje osobne bóstwa, czy też tak zwane duchy miejsc. Bardzo niewiele spośród znanych nam obecnie bóstw było w czasie tym rzeczywiście czczonych.

Bóstwa celtyckie

Celtowie posiadali własny i rozbudowany panteon, na jego cele znajdował się tak zwany dobry bóg, inaczej dagda. Uosabiał on w sobie postać ojca, który był protektorem plemienia, oprócz tego był także bogiem podstawowym. Kolejną boginią jest natomiast Morrigan, która była małżonką dobrego boga, zwana bardzo często także królową demonów. Wyróżnić możemy także dwóch bogów o znaczeniu bardziej regionalnym, którzy jednak są obecnie jednymi z najlepiej znanych, zachowały się bowiem liczne źródła i teksty ich dotyczące. Jednym z nich jest Belenus, czczony był on w północnych Włoszech oraz na terenach zamieszkiwanych przez Gallów, uchodził on w głównej mierze za boga rolnictwa. Kolejny z bogów to Lug, przedstawiany przeważnie jako młody mężczyzna. Jego bronią była zawsze proca oraz włócznia. Cieszył się on z pewnością ogromną popularnością, między innymi dlatego, że miasto Lyon pierwotnie nazywało się właśnie od jego imienia Lugdunum.

Dagda

Dagda jest głównym bogiem, którego będziemy mogli spotkać w mitologii Celtów i całym ich panteonie poszczególnych bóstw. Jego imię bardzo często tłumaczone jest jako dobra ręka, czy też jako dobry bóg. Bardzo często określany jest także jako stwórca, ojciec wszystkich, czy też czerwono włosy doskonałej wiedzy. Był on zarazem bogiem druidów, rolnictwa, płodności jak i obfitości. Był uosobieniem doskonałości, posiadał także tajemną wiedzę doskonałą. Niektóre z tekstów będą wspominały o jego powiązaniach rodzinnych, jednak nie we wszystkich z nich znajdziemy takie informacje. Celtowie uosabiali Dagdę z postacią o ogromnej sile, która władała magiczną maczugą, kolejnym jej atrybutem był duży kocioł. Maczuga ta miała możliwość zabicia dziewięciu ludzi jednym uderzeniem, dotknięcie nią przywracało natomiast życie. Kocioł natomiast nie miał dna i był w stanie wykarmić całe rzesze ludzi. Bóstwo oprócz tego posiadało bardzo bogatą i ciekawie zdobioną harfę, która wykonana została z dębu. Jak głosi jeden z mitów w momencie kiedy Dagda grał na harfie stabilizowały się pory roku i ustawiały w odpowiednim porządku oraz odpowiednim czasie. Oprócz tego Dagda miał pełnić rolę króla ponadrzeczywistych istot, które przed przybyciem ludzi na wyspy brytyjskie, a dokładnie do Irlandii zamieszkiwały te tereny. Posiadał on jednocześnie liczne kochanki oraz żony. Jak uważają Celtowie rządził on przez okres około osiemdziesięciu lat i umiera podczas jednej z pierwszych boskich bitew. W mitologii celtyckiej wyraźnie widać zabarwienie opowieściami fantastycznymi pokroju tekstów dzisiejszego Tolkiena.

Inni Bogowie

Celtowie posiadali jeszcze wiele innych bóstw, będziemy wiedzieli o nich jednak niewiele, czy też rozróżniali tylko ich imiona i najbardziej elementarne funkcje. Bardzo starym bogiem jest jednam na pewno Rogaty, wymiany jest w najstarszych źródłach, jednak bardzo lakonicznie. To prawdopodobnie jego wizerunek znajdował będzie się na srebrnej misie, którą udano się znaleźć w Danii i która datowana jest na pierwsze wieki przed naszą erą. Niektórzy z mniej znanych bogów i bogiń to bardzo często także lokalne warianty i odmiany innych, bardziej spospularnych bóstw.

Kulty celtyckie

Pierwsi z Celtów nie wznosili swoim bogom świątyń, niektóre z gajów natomiast uważane były przez nich za święte i godne tego, aby mogły otrzymać miano miejsc kultu. Niektóre z drzew same uważane były za święte. Ważność drzew w religii celtyckiej uwidacznia między innymi fakt, że sama nazwa jednego z największych plemion odwoływała będzie się do drzewa cisowego, a w mitach irlandzkich pojawiają się takie imiona jak syn cisu, czy też syn ostrokrzewu. Celtowie zaczęli budować świątynie dopiero w okresie silniejszych wpływów rzymian, a zwyczaj ten przeszedł następnie na plemiona germańskie. Pisarze rzymscy podkreślali, że Celtowie mieli składać ofiary z ludzi na szeroką skalę. W źródła irlandzkich nie ma niezbitych faktów na ten temat, a większość informacji to fakty opisywane po czasie oraz pogłoski. Niewiele odkryć archeologicznych dałoby szansę na ich potwierdzenie, większość współczesnych historyków uważa więc, że ludzkie ofiary w kulturze tej było rzadkim zjawiskiem. Mówiąc o celtach trzeba wspomnieć także o druidach oraz bardach. Ci pierwsi pełnili rolę szamanów, która była charakterystyczna dla wszystkich wczesnych społeczności europejskich. Bardowie natomiast mieli za zadanie wychwalanie czynów oraz odwagi wojowników danego plemienia. Kultura celtycka nie jest zaliczana do historycznej, co oznacza, że nie posiada spisanej historii, była ona bowiem przekazywana ustnie.

Druid

Druid w starożytnej społeczności Celtów pełnił rolę kapłana, swojego rodzaju szamana, który odpowiedzialny był za przewodzenie obrzędom oraz ceremoniom o charakterze religijnym. Druidowie oprócz tego sprawowali sądy oraz przepowiadali przyszłe zdarzenia wzorując się narodzie ptaków, czy też odczytując informacje z wnętrzności zwierząt albo także runów. Obecnie istnieje wiele źródeł rzymskich, greckich oraz samych celtyckich, które będą dokładniej opisywały postacie druidów. Druidzi bardzo często dawali także nauki, przeważnie jednak w formie pytań i zagadek kierowanych do osoby słuchającej. Najwięcej wiedzy na temat druidów czerpać możemy z prac wczesnych irlandzkich mnichów chrześcijańskich.

Właściwości

Druid w celtyckim społeczeństwie i kulturze sprawował szereg bardzo ważnych funkcji, odpowiedzialny był między innymi za sprawy związane z wiedzą oraz religią. Młodzież nauczana była o nieśmiertelności duszy, reinkarnacji, co najczęściej przekazywano poprzez wiersze, których trzeba było nauczyć się i kierować się ich słowami w życiu. Niektóre ze studiów trwać mogły nawet przez dwadzieścia lat, gdyż wiedzę przekazywano tylko i wyłącznie drogą ustną. Druidzi posiadali bardzo szeroką wiedzę o gwiazdach oraz ich ruchach, przyrodzie, mocach i bogach nieśmiertelnych. Ich zadaniem było także stanie na straży tradycji oraz głównych zasad moralności kolejnych przedstawicieli oraz poszczególnych członków plemienia.