Mitologia starożytnych greków jest jedną z lepiej zachowanych i bardziej popularnych mitologii, która przekazywana była przez antyczną tradycję w postaci opowieści o bóstwach i ich przygodach. Historie te między innymi wyjaśniają powstanie świata, los człowieka po śmierci oraz jego ściśle ustalone miejsce w hierarchii tego właśnie świata. Z mitologii z czasem czerpano także wiedzę na temat kolejnych elementów otaczającego świata i starano się rozwijać normy z zakresu etyki, które jeszcze dokładniej wyznaczały ludzkie miejsce. Wiedza, która płynęła z mitów nie stanowiła nigdy prawd objawionych i zawsze otwarta byłą ona na polemikę oraz krytykę – było tak gdyż wierzenia greckie nie bazowały na ortodoksji, czyli jedności poglądów, tylko na jedności praktyk wyznaniowych czyli ortopraksji. Najstarsze i jedne z najlepiej zachowanych źródeł greckiej mitologii to przede wszystkim dzieła, których autorstwo przypisywało będzie się Hezjodowi oraz Homerowi. Mitologia miało na celu stymulację twórczości artystycznej, co zakrojone było do tego stopnia, że ciągle pojawiały się całkowicie nowe wątki, których celem było odzwierciedlenie relacji składowych pomiędzy ludźmi a bóstwami.

Pochodzenie mitów

Niektórzy ze starożytnych autorów, między innymi Herodot, głosili prawdę, że grecy całość swoich wierzeń zapożyczyli od kultury egipskiej. Chrześcijańscy pisarze twierdzili natomiast, że hellenistyczna kultura miała opierać się na Biblii jednak w formie bardzo mocno zniekształconej. W ostatnich wiekach w wyniku badań archeologicznych poglądy na temat pochodzenia mitów greckich zostały jednak całkowicie zweryfikowane. Z jednej strony widoczne są wskazania, że część bóstw, zarówno jak sam język grecki, wywodzić będą się od ludów indoeuropejskich. Na przykład grecki Zeus, utożsamiany będzie z wieloma innymi bóstwami. W innych przypadkach bliskie podobieństwo w charakterze i funkcjach poszczególnych bóstw będzie wskazywało właśnie na ich wspólne pochodzenie, jednak brak jakichkolwiek analogii lingwistycznych nie pozwala na jednoczesne stwierdzenie tego zjawiska. Badania materiałów źródłowych będą ujawniały wiele kolejnych warstw i nakładania się na siebie mitologii, wzbogacania jej o nowe wątki oraz przerabiania historii. Część naukowców cały czas oprócz źródeł indoeuropejskich oraz tych z terenu bliskiego wschodu uważa, że duży odsetek zapożyczeń pochodzić będzie od słabo znanych ludów z okresu prehellenistycznego, między innymi od Minojczyków. Teorie te będą wydawały się uzasadnione w szczególności w odniesieniu do bogiń matek. Dokładne określenie początków mitologii greckiej jest więc nie do końca możliwe, wiemy jednak, że jest to jedna z najlepiej zachowanych i znanych nam obecnie mitologii.

Okresy

Jako, że występujące w materiałach źródłowych sprzeczności będą wykluczały jakiekolwiek możliwości bezspornego ustalenia czasu kolejnych wydarzeń mitologicznych dokładne ustalenie chronologii także jest trudne. Mity jednak pewne uporządkowanie posiadają, a dla łatwiejszego ich rozróżnienia podzielone są na trzy kolejne okresy, a mianowicie okres panowania bogów, okres współistnienia bogów z ludźmi oraz okres herosów, gdzie sama boska działalność jest wyraźnie ograniczona. Chociaż okres, w którym bogowie niepodzielnie panowali na ziemi, wydaje się jednym z najbardziej interesujących dla współczesnych badaczy, jednak dla starożytnych greków jednym z najważniejszych był okres herosów. Świadczyć będzie o tym między innymi mnogość jak i różnorodność samych tekstów.

Okres bogów

Grecy podobnie jak większość antycznych ludów posiadali swój własny panteon kolejnych bogów oraz pomniejszych bóstw, gdzie każdy z nich odpowiadał za jeden ważny aspekt otaczającej człowieka rzeczywistości. Afrodytę uważano na przykład za boginię miłosnego pożądania, Ares natomiast był bogiem wojny, Hades władał podziemiami jako król śmierci. Niektóre z bóstw posiadały bardzo złożoną i skomplikowaną osobowość przez co też przypisywane były im różne funkcje. Niektóre z bóstw przypisywane były do poszczególnych miejsc, na przykład rzek, jaskiń, źródeł, czy też bóstwa troszczące się o zmarłych herosów. Najpotężniejsi według greków byli bogowie, których przypisywano do największych części świata, czyli między innymi Posejdon władający wodami oraz Zeus jako król wszystkich bogów i władca nieba oraz ziemi. Oprócz tego istniały jeszcze setki innych nadprzyrodzonych bytów, które nie mogą zostać zaliczone ani do herosów, ani także do bóstw. Niektóre z nich istniały jednie w świadomości lokalnej społeczności, czy też posiadały pojedyncze miejsca kultu. Największe z miejsc kultu oraz najpopularniejsze świątynie poświęcało się jedynie najważniejszym z bogów Ina ich przede wszystkim skupiała się masa wierzeń świata i kultury helleńskiej. Jednakże wiele poszczególnych regionów i pomniejszych ośrodków zamieszkania posiadało własny kult bóstw lokalnych.

Herakles

Wśród herosów najbardziej znanym i jednocześnie poważanym był Herakles znany przede wszystkim z wykonywania dwunastu prac. Jego bohaterskie czyny stały się tematem szerokiej gamy podań lokalnych i jak i powszechnie znanych legend. Przez swoje obżarstwo oraz rubaszny charakter stał się tematem szerokiej gamy komedii, jednocześnie w tragediach przedstawiano w sposób dramatyczny większość okoliczności związanych z jego śmiercią. Inni herosi tejże generacji, między innymi Perseusz posiadali wiele podobnych do Heraklesa cech. Swoich nadludzkich czynów dokonywali oni w odosobnieniu, a zabicie postaci takich jak Meduza, Chimera, czy też Hydra będzie posiadała cechy baśniowego opisu. Dokonania pierwszych z herosów nie były popularnym tematem dzieł poetyckich, znane są jednak dzięki mitologii właśnie.

Dzieciństwo

Herakles urodził się jako syn ze związku Zeusa ze śmiertelniczką Alkmeny. Jego przyrodnim ojcem został natomiast Amfitrion. Herakles od samego początku darzony był ogromną nienawiścią przez Herę, dziecko to bowiem było stałym i namacalnym owocem zdrady małżeńskiej Zeusa. Sam Zeus wraz z Ateną bardzo lubili małego herosa, Hera jednak postanowiła go uśmiercić. Z tego też powodu kiedy Herakles miał zaledwie dziesięć lat wpuściła do jego pokoju dwa jadowite węże, oba jednak zostały uduszone przez niespełna rocznego chłopca, co pokazało, że jest on dzieckiem wyjątkowym.

Heroiczne czyny

W wieku lat osiemnastu Herakles był wysoki na cztery łokcie oraz jedną stopę. W czasie tym dokonał jednego ze swoich pierwszych heroicznych czynów. Miał on zabić lwa w jednych z okolicznych gór. Lew był ogromny i siał spustoszenie na całym tym terenie. Herkules postanawia więc go zabić. Za dnia polował on na lwa, noce natomiast spędzał u króla. Król ten, imieniem Tespios, posiadał prawie pięćdziesiąt córek i tylko jednego syna. Umyślił więc sobie, że będzie mieć wnuki. Rozkazał więc swoim córkom, aby co noc po kolei odwiedzały Heraklesa. W ten sposób heraklesowi udało się zostać ojcem dwudziestu synów, w dniu pięćdziesiątym zabił natomiast lwa i powrócił w swe strony rodzinne. Po drodze pomagał wielu prostym ludziom, zabijał groźne zwierzęta oraz potwory. Historia heraklesa kończy się jednak smutno, w końcu Hera zsyła na niego obłęd, a heros w szale zabić ma kilkoro ze swoich dzieci. Pokutą złożoną na Heraklesa był obowiązek wykonania dwunastu prac, były to najtrudniejsze z możliwych zadań.